You have never spoken before. "Embassytown"
Nie da się ukryć, że China Mieville jest w moim prywatnym rankingu jednym z tych autorów, na którego każdą kolejną książkę czekam z wielką niecierpliwością, nerwowo odliczając dni do premiery. Praktycznie wszystko co dotąd napisał mogę szczerze polecić jako wspaniałą odtrutkę na sztampowość i schematyczność, czyli najgorsze zmory obecnej fantastyki. Jego debiut - utrzymany w mocno gaimanowskim duchu, mroczny i duszny, zanurzony w rave'owym rytmie londyńskiego undergroundu - "King Rat" bardzo zaintrygował, a trylogia Bas-Lag ("Perdido Street Station", "The Scar", "Iron Council" - o tych książkach jeszcze chętnie napiszę, bo kusi mnie powrót do tej prozy) przypieczętowała status Mieville jako autora niesamowicie unikalnego, potrafiącego łączyć tak odrębne gatunki jak horror, powieść polityczna, western, dramat, kryminał ze steampunkową scenografią i bardzo wyrafinowanymi ideami. Jego lewicowe idee (napisał w końcu doktorat z marksizmu i prawa międzynarodowego) są wyraźnie widoczne w kładzeniu dużego nacisku na opresyjność systemów politycznych i cierpieniu spowodowanym nierównościami społecznymi a także w dyskusji na temat systemu społecznego jako konstruktu narzucającego nam trudne do obalenia wizje rzeczywistości (bardzo silny motyw w kafkowskim "The City & the City"). Jednak sam autor podkreśla, że nie jest jego celem jakakolwiek polityczna agitacja, lecz zmuszenie do przemyślenia wielu kwestii i dyskusji z wieloma aspektami rzeczywistości. Warto też wspomnieć o bardzo charakterystycznym elemencie powieści Mievillie, jego literackiej obsesji na punkcie miasta nie tylko jako zbiorowiska ludzkiego, ale też przestrzeni wyznaczającej kierunki myślenia, socjologię zachowań, poczucie przynależności - ten bardzo unikalny motyw obecny jest praktycznie we wszystkim co napisał (w "Perdido Street Station" miasto Nowy Crobuzon jest niemalże jednym z bohaterów powieści).Po raczej zabawnym "Krakenie", łączącym absurdy życia codziennego w multikulturowym mieście z lovecraftowskimi motywami, nowa książka "Embassytown" to kolejna poważna powieść Mieville, zapowiadający nową serię opowiadającą klasyczny motyw wędrówki przez kosmos i spotkania z Obcymi. Oczywiście tak jak w poprzednich książkach Mieville używa tradycyjnych elementów do opowiedzenia pewnych rzeczy na nowo.
Pierwsze Spotkanie, tak "wyeksplorowane" już przez tak wielu autorów jak Arthur C. Clarke'a, Orsona Scotta Carda, Lema czy ostatnio Petera Wattsa, ma w "Embassytown" miejsce przede wszystkim w wymiarze psycholingwistycznym (!). To co totalnie odróżnia Gospodarzy (Hosts), dziwne istoty zamieszkujące planetę Arieke, od ludzi (naturalnie poza biologią i kulturą), jest absolutnie odrębny sposób funkcjonowania języka/myślenia jako systemu bezpośredniego opisu rzeczywistości, w którym nie ma miejsca na metafory czy kłamstwa. Można się łatwo domyśleć, że zetknięcie z ludźmi, dla których metafora i kłamstwo, zdolność do myślenia o rzeczach których nie ma albo nie może być, są jak najbardziej naturalnymi elementami systemu poznawczego ,doprowadzi do wielkich zmian w świecie Gospodarzy. Dyskusja na temat relacji język-umysł jest u Mieville nie tylko narzędziem do stworzenia bardzo oryginalnej fabuły, ale też pretekstem do niemalże orwellowskich motywów stosowania przekazu słownego jako systemu władzy i opresji. Pięknie gra też motyw podróży przez kosmos, który u Mieville przypomina bardziej mroczną, piekielną wędrówkę po obcych oceanach w duchu powieści Conrada niż radosną, optymistyczną eksplorację nowych światów rodem ze Star Treka. Czuć u Mieville fascynację mroczną, filozoficzną literaturą takich autorów jak M.John Harrison czy Gene Wolfe, gdzie wędrówki do ciemności ludzkiej dusz są ważniejsze niż zachwyt nad futurystycznymi technologiami czy epickimi wizjami przyszłości. Wielkie wrażenie robi też styl - China Mieville pisze naprawdę niesamowitym, gęstym i sugestywnym językiem, co powoduje że od rytmu jego powieści ciężko się uwolnić. Niestety jest to też duża bariera dla wielu czytelników - w książki Mieville trzeba się solidnie "wgryźć", bo poziom ich złożoności często odrzuca przy pierwszym kontakcie.
Można z wieloma ideami, również tymi politycznymi, się nie zgadzać, można nie poczuć się dobrze w dziwnych metaforach i wizjach serwowanych przez China Mieville w jego bardzo specyficznej prozie, ale jestem pewien, że "Embassytown" to jedna z najodważniejszych koncepcyjnie, najważniejszych obecnie powieści s-f, nie czytając jej traci się tyle oryginalnych idei, że jest to potworna myślozbrodnia na własnej wyobraźni.
Polecam!
Bardzo ciekawy wywiad z autorem dotyczącym "Embassytown" i jego poprzednich powieści:
Długo rozmowa z China Mieville z serii BookLust:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz